Zaniżone poczucie własnej wartości zwykle współtowarzyszy takim cechom, jak: smutek, zawstydzenie, brak pewności siebie, dokonywanie niekorzystnych porównań społecznych z osobami, które są lepsze w jakiejś dziedzinie, nadmierna samokrytyka, poczucie bezwartościowości, stawianie sobie nierealistycznych wymagań i uzależnianie oceny swojej osoby od oceny innych. Nierzadko zaniżona samoocena z katalogiem powyższych zachowań i cech mogą przyczynić się do rozwoju depresji. Jak budować i podnieść poczucie własnej wartości? Jak przeciwdziałać niskiej samoocenie?
Istotą stabilnej samooceny jest umiejętność obdarzenia się bezwarunkową miłością, czyli akceptowania siebie za swoją niepowtarzalność, uniezależnienie tej akceptacji od tego, czy coś się nam uda, czy osiągnie się sukces, czy jest się kochanym. Bezwarunkowa samoakceptacja nie oznacza absolutnego samozadowolenia, ale ułatwia przyznanie się do błędu, wybaczenie sobie pomyłek. Kochając siebie, nie musisz w przypadku porażki szukać winy w innych ludziach czy okolicznościach. Takie podejście umożliwia dalszy rozwój. Ale jak wyzbyć się lęku, stać się człowiekiem autonomicznym, wewnątrzsterownym i rozwijającym się?
Nathaniel Branden, psychoterapeuta i pisarz, wymienia 6 filarów poczucia własnej wartości, których rozwijanie przyczynia się do wzmocnienia samooceny. Są to:
- świadome życie ? chęć poznania świata, aktywność poznawcza, gotowość do ciągłego uczenia się i zmiany poglądów, akceptacja tego, czego zmienić nie można oraz dążenie do samopoznania, czyli analizy własnych wad i zalet, kontakt ze swoimi emocjami, potrzebami, wartościami i aspiracjami;
- praktyka samoakceptacji ? bycie swoim przyjacielem, troszczenie się o siebie, dbanie o zaspokojenie własnych potrzeb, współczucie sobie, dawanie sobie samemu wsparcia;
- praktyka odpowiedzialności ? poczucie kontroli nad własnym życiem, chęć podejmowania decyzji i liczenia się z ich konsekwencjami;
- praktyka asertywności ? dbanie o własne prawa i potrzeby, umiejętność wyrażania siebie bez krzywdzenia innych;
- praktyka życia celowego ? umiejętność określania i realizacji priorytetów zgodnie z własnymi potrzebami i marzeniami;
- integralność osobista ? życie w zgodzie z samym sobą, z własnymi przekonaniami, wartościami i normami oraz rozwój życia duchowego.
Trzeba pamiętać, że nieadekwatna samoocena może wynikać z niedostatecznego samopoznania i stanowić źródło bólu. Paradoksalnie, osoba o wysokim poczuciu własnej wartości nie wywyższa się nad innymi. To osoby wykazujące niedostatki w zakresie samooceny kompensują sobie braki agresją i dominacją.
Rób to, co kochasz i co sprawia ci przyjemność, uwierz w siebie i we własne możliwości, doceń własne zalety, dąż do wyznaczonych celów i otaczaj się pozytywnymi ludźmi, a na pewno wzmocnisz poczucie własnej wartości i uwierzysz, że świat jest kolorowy, a ty również zasługujesz na sukces i szczęście.
